Interview : Schiphol-CEO Ruud Sondag presenteert ingrijpende maatregelen 04-04-2023

Geen achterkamertjes meer. Met verregaande ingrepen, zoals sluiting ’s nachts en een vliegverbod voor lawaaiige toestellen en zakenjets, wil topman Ruud Sondag eindelijk een betrouwbare luchthaven laten zien.

HERMAN STIL

ANP / ANP

Bijna halverwege is Ruud Sondag deze maand als interim-CEO van Schiphol. De doorgewinterde ondernemer, die eerder bij Eneco en Van Gansewinkel lastige problemen oploste, werd eind vorig jaar bij de luchthaven aangesteld om allereerst iets te doen aan de drukte en chaos die de luchthaven lamlegden. Daarvoor zijn de belangrijkste stappen inmiddels gezet.

Maar zijn missie gaat verder, zegt hij. Verder ook dan de plannen die het kabinet heeft om de hinder en overlast die de luchthaven veroorzaakt in te perken. “We willen vanaf nu als bedrijf concrete maatregelen bekendmaken, niet alleen ambities,” zegt hij voortvarend.

“Ik vind het belangrijk dat Schiphol haar mening zelfstandig ventileert; als buurman in de regio, als staatsdeelneming en als partij in de luchtvaartsector. Weg van het ‘Schiphollen’, het in achterkamertjes met elkaar over problemen en oplossingen praten.”

U pakt de regie met ingrijpende maatregelen die ongekend zijn voor Schiphol

“We zullen Schiphol tussen 12 uur ’s nachts en 6 uur ’s ochtends sluiten voor vertrekkende vliegtuigen, voor aankomende vliegtuigen tot 5 uur ’s ochtends. We gaan de normen voor lawaaiige vliegtuigen opschroeven en de businessjets helemaal afschaffen. Die combinatie leidt er volgens onze berekeningen toe dat het aantal ernstig gehinderde omwonenden, nu 114.000 overdag, 16 procent daalt, dat zijn 17.500 mensen. En het nachtverbod zorgt voor 54 procent minder ernstig slaapverstoorden, 13.000 van de 24.000.”

Tussen twaalf en zes vinden jaarlijks circa 10.000 vluchten plaats. Gaan die nu niet gewoon naar de late avond of vroege ochtend?

“We willen niet dat die vluchten naar de randen van de nacht verkassen, die zitten al vol. Het kan zijn dat ze zich over de rest van de dag verspreiden, dat kunnen we niet voorkomen.”

“Maar we willen geen uitzonderingen, ook niet voor vluchten die ’s avonds zijn vertraagd of ’s ochtends eerder aankomen. Die zullen moeten wachten, we zijn gewoon dicht. Alleen om veiligheidsredenen kan er ’s nachts nog worden geland.”

Nachtsluiting heeft grote impact op het netwerk van Schiphol en op vakantievluchten. Worden die vluchten verplaatst?

“Hinder van nachtvluchten staat al sinds 2008 op het menu. Dat is een serieuze zorg in de omgeving. Er is nooit voldoende aan gedaan. We zien de problemen rondom nachtvluchten jaar in, jaar uit stijgen. Als risico’s toenemen, dan moet je er wat aan doen. Nu maken wij er korte metten mee.”

“Die nachtmaatregel gaat in één keer in. Op zijn laatst eind 2025, maar wat mij betreft een jaar eerder. Wij moeten dat met de luchtvaartmaatschappijen overleggen, want het heeft een flinke impact. Van de tienduizend vluchten in een halfjaar is 55 procent van Transavia.”

Nachtsluiting leidt ertoe dat vakantiemaatschappijen minder vaak op en neer kunnen vliegen, dus tot duurdere vliegvakanties. Terwijl mensen graag willen vliegen.

“De gevolgen zijn aanzienlijk. Dat is het dilemma van de afweging tussen het belang van vakantiegangers en van omwonenden. Die valt nu goed uit voor omwonenden. We kunnen hen niet jarenlang vragen alleen maar offers te brengen ten behoeve van andere belangen.”

“We hebben goed gekeken naar het netwerk en de hubfunctie van Schiphol. Als ruimte schaars wordt, moet je keuzes maken. Wij geven de voorrang aan het netwerk van Schiphol. Daarom kunnen aankomende vluchten al om vijf uur weer landen om het overstapnetwerk te ontzien.”

U wilt daarnaast de grootste lawaaimakers in de vliegtuigvloot stapsgewijs verbieden, maar tegelijkertijd de vrachtsector die zulke toestellen gebruikt, beschermen. Staat dat niet haaks op elkaar?

“Vanaf 1 november mogen de grootste lawaaimakers hier niet meer komen. Daarover praten we nu met de maatschappijen. Stapsgewijs willen we dat tot eind 2025 uitbreiden. Dan gaat het om de toestellen die standaard het hoogst scoren bij klachten van omwonenden.”

“Ook de vracht zal aan deze regels voldoen. Maar die sector verdient het vanwege zijn economisch belang en de 20.000 mensen die er werken om beter te worden beschermd. Wij willen nu 2,5 procent van alle vluchten voor vrachtvluchten bestemmen. Anders worden die bij krimp weggedrukt door passagiersvluchten. Daarvoor hebben we wel hulp nodig van het kabinet en van Brussel, want dat is nu nog lastig met de regelgeving.”

Het verbieden van zakenjets is eenvoudiger?

“We willen vanaf eind 2025 af van de 17.000 zakenvluchten per jaar. De helft daarvan is niet eens een zakenvlucht, maar gaat naar vakantiebestemmingen. De rest naar zakenbestemmingen waar heel veel lijnvluchten en treinen naartoe gaan.”

“Per passagier veroorzaakt zo’n zakenjet 2,5 keer zoveel geluid als een lijnvlucht en 20 procent meer uitstoot. Daar moeten we iets aan doen. De overlast concentreert zich op een beperkt gebied, waaronder de binnenstad van Amsterdam.”

Gaan die vluchten naar de regionale luchthavens? Lelystad bijvoorbeeld, dat ooit is ontwikkeld als zakenluchthaven?

“We willen Lelystad nog steeds ontwikkelen als burgerluchthaven. Het wordt zeker geen vluchtoord voor kleine luchtvaart. Op onze andere velden hebben we er ook geen ruimte voor. Ik zeg tegen de gebruikers van zakenjets: neem de alternatieven. En als die niet voldoende zijn, moeten ze hun weg maar elders zoeken.”

U maakt een hele trits ingrepen bekend. Maar ik hoor geen milieumaatregelen.

“We leggen hiermee ons ei op het gebied van geluid. Klimaat, daar broeden we nog op. We komen op termijn met concrete voorstellen op het gebied van uitstoot in lijn met het Parijsakkoord. Die nemen we dan, net als nu met het geluid, op in onze exploitatievoorwaarden zodat iedereen zich er aan moet houden. Hetzelfde geldt voor de arbeidsomstandigheden, waar we al hard aan werken.”

“De maatregelen die we nu nemen, hebben ook gevolgen voor de milieu-uitstoot van het vliegverkeer, vooral het nachtvluchtverbod en de ingreep in lawaaiige toestellen, die vaak ook de meeste vervuiling met zich meebrengen.”

U bent niet de eerste Schipholtopman die het vertrouwen van de omgeving wil herwinnen. Waarom gaat dat nu wel lukken?

“We hebben te lang niet naar de omwonenden geluisterd. We komen ook uit een periode dat over alles werd gepolderd. Ik vind het belangrijk duidelijke maatregelen neer te leggen en ons daar ook aan te houden. Dit is een aanpak die meer past bij deze tijd.”

“Termen als ‘balanced approach’ of ‘experimenteerregeling’ die nu in de discussies over krimp worden gebruikt, betekenen helemaal niets voor de mensen. Wat moeten omwonenden met al die termen die allemaal lijken te gaan over gedogen. Wat we nu doen, is ons nieuwe geluid.”

Saillant: Sondags radicale koerswijziging komt in een week waarin de rechter uitspraak doet of de krimpplannen die het kabinet voor Schiphol heeft bekokstoofd, mogen doorgaan. Maar dat is volgens hem niet de aanleiding. “Ik vind dat wíj maatregelen moeten nemen. We moeten niet blijven polderen, een kort geding aanspannen of roepen: groei, groei, groei, als heilige graal. Daarmee voed je alle negativiteit in het debat over de luchtvaart. Dat is niet goed, ook niet voor de luchtvaartsector.”

“Schiphol is meer dan vliegen alleen. Er wonen hier heel veel mensen, er werken hier veel mensen, veel mensen willen op reis. Iedereen kan op zijn vingers natellen dat als dat bij elkaar komt, er compromissen gesloten moeten worden. We kunnen hier niet in ons prachtige isolement blijven zitten.”

“We kunnen niet langer halfbakken ingrepen nemen waarin én mensen die ergens last van hebben én partijen die daar voordeel van hebben, worden bediend. We moeten kiezen voor omwonenden die al zo lang hinder ondervinden.”