Het ov-beleid van Amsterdam van de laatste jaren heeft als gevolg dat buitenwijken steeds minder goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. Het is hard nodig om verdere afbraak te stoppen, schrijft Tanay Bilgin.
Tanay Bilgin1 februari 2023, 20:00
Wie de coalitieakkoorden die vanaf 2010 zijn gesloten doorneemt, merkt op dat de fijnmazigheid van het ov-netwerk heel lang geen hoofdthema is geweest. Pas in 2018 sprak men over het verlies van de fijnmazigheid in de buitenwijken en opperde men het ‘mobility as a service’-concept als oplossing.
Dat dit in het coalitieakkoord stond is niet verrassend. 2018 is namelijk het jaar waarin de Noord/Zuidlijn openging en het GVB officieel overstapte van het spinnenwebmodel naar het visgraatmodel. Een fijnmazig ov-netwerk was daarin niet langer het uitgangspunt. Reizigers moesten zoveel mogelijk geconcentreerd reizen met de metro.
In de buitenwijken vond een afslachting van de fijnmazigheid van het ov-netwerk plaats. Zo raakte Nieuw-West tientallen haltes kwijt en moest het stadsdeel het doen zonder ov-lijnen als tramlijn 14. Het was een voortzetting van het verval dat al eerder was ingezet. Zo verdween eerder buslijn 192 en heeft men sinds 2015 in de wijk Eendracht geen enkele vorm van ov meer.
Gevolgen in Nieuw-West
Voor veel inwoners van Nieuw-West is het leven door de wijzigingen ingrijpend veranderd. De loopafstand naar een halte is groter geworden waardoor veel mensen, waaronder ouderen, beperkt zijn in hun mogelijkheden om vrienden en familie te ontmoeten.
De reistijd tussen wijken in Nieuw-West is ook groter geworden. Terwijl bussen in het verleden voor een directe verbinding zorgden tussen De Aker en Geuzenveld, moet men tegenwoordig twee keer overstappen en een reis afleggen van drie kwartier.
Wat betreft het nachtvervoer kunnen we het kort houden: er is doordeweeks geen nachtvervoer in Nieuw-West. Als je om 1 uur ’s nachts de routeplanner gebruikt, krijg je vaak te zien dat je beter tot de ochtend kan wachten. Fietsen naar Station Lelylaan of Station Sloterdijk heeft ook geen zin, want daar rijdt ’s nachts niks.
Financiële problemen
Hoe heeft het zo ver kunnen komen? De kern van het antwoord ligt bij de Vervoerregio Amsterdam. Dat is de ov-autoriteit van onze regio en de opdrachtgever van onder meer het GVB. De huidige concessie is in 2014 uitgegeven.
Toen de concessie-afspraken werden gemaakt, was er sprake van financiële problemen. Er moest dus bezuinigd worden. Men sprak dus af om ‘kronkellijnen’ te vervangen door ‘gestrekte, snelle lijnen’ en om tram- en busdiensten aan te bieden waar de meeste reizigers zijn. De resultaten spreken voor zich.
De afbraak dreigde vorig jaar in een stroomversnelling te komen. Door de toename van de financiële problemen dreigde het GVB het aanbod met nog eens 30 procent af te schalen. Dat zou volgens verkeerswethouder Melanie Van der Horst (D66) vooral het ov in de buitenwijken raken. Een schrikbeeld. Het lukte men op het nippertje om die afslachting te voorkomen.
De voorwaarde daarbij is echter dat het ov vanaf 2024 op eigen houtje verder moet. Als we rekening houden met het feit dat niet alle reizigers na corona zijn teruggekeerd, betekent het dat het ov-net voorlopig nog uiterst kwetsbaar blijft en dat er geen zicht is op de uitbreiding ervan.
Extra aandacht voor buitenwijken
Dat er een groot probleem is met de fijnmazigheid van het ov in de buitenwijken lijkt inmiddels goed doorgedrongen te zijn tot de Amsterdamse politiek. In het Amsterdams Akkoord staat dat het ov-net fijnmaziger moet worden en dat daarbij extra aandacht moet worden gevestigd op de buitenwijken. Daar is echter geen verdere toelichting bij gegeven. Alles hangt af van wat er in de komende periode gaat gebeuren bij de Vervoerregio.
Eind 2024 wordt de nieuwe concessie voor het ov in Amsterdam uitgegeven en de gesprekken daarover beginnen dit jaar. De grote vraag is of het deze keer wél gaat lukken om in de afspraken op te nemen dat het ov-net fijnmaziger moet worden. Als dat niet lukt en we eenzelfde soort akkoord krijgen als dat van 2014, dan staat Nieuw-West waarschijnlijk nóg een periode van ellende te wachten.
In dat geval is het tijd om na te denken over de toekomst van de Vervoerregio. Denk aan het instellen van Vervoerregio-verkiezingen. De inwoners van de regio kunnen dan stemmen op basis van wat partijen willen op het gebied van mobiliteit.
Verkiezingen krijgen daardoor een concreter karakter. Dat zal resulteren in beleid dat beter aansluit op de wensen van de burger. Een stap in de goede richting in de strijd tegen lage opkomsten en wantrouwen in de politiek.
Tanay Bilgin is fractievertegenwoordiger van Forum voor Democratie in Amsterdam.
Bron: Het parool 1-2-2023